Met welke trends krijgt Breda de komende jaren te maken? Met welke ontwikkelingen moeten we als stad rekening houden en waarvan kunnen we voordeel van hebben? Hieronder staan de trends en ontwikkelingen voor Breda op hoofdlijnen, gebaseerd op de 8 trends van Platform31. Ze zijn aangevuld met prognoses en ontwikkelingen uit landelijk en Bredaas onderzoek. In de programma’s van deze begroting staan de themagerichte ontwikkelingen die het gevolg zijn van Bredase activiteiten en projecten.
Een uitgebreide toelichting is te vinden in de Staat van Breda, onderdeel van de Voorjaarsnota 2019 op www.hetgeldvanbreda.nl.

1. - Demografische trends en ontwikkelingen

Bredase bevolking blijft groeien, vergrijst en wordt etnisch wat meer divers
Breda blijft groeien van 183.890 inwoners in 2019 naar zo’n 196.000 inwoners in 2035. De bevolkingsgroep ouderen stijgt in omvang en in leeftijd. Het geboortecijfer is dalende in Breda. Rond 2030 zullen er in Breda dan ook meer 65-plussers dan jongeren tot 20 jaar wonen. Het aantal huishoudens in Breda stijgt, vooral door toename van eenpersoonshuishoudens. Het percentage inwoners met een migratieachtergrond neemt verder toe. De bouw van nieuwe woningen concentreert zich tussen 2019 en 2023 vooral in Teteringen, Doornbos-Linie, Brabantpark en Belcrum. Hier groeit naar verwachting de bevolking de komende jaren dan ook het hardst.

2. - Sociale trends en ontwikkelingen

Van regisseren naar faciliteren en zorgen over de financiën
Door de toenemende complexiteit van de samenleving en de decentralisaties gaat de gemeente steeds meer samenwerken met andere overheden en deskundige organisaties, bewoners en cliëntgroepen. Dat doen we aan Thematafels en in projecten, zoals Breda Doet, Breda Begroot, Wijkplatforms en de Omgevingswet. Met de Toekomststoel stimuleren we jongeren om als volwaardige gesprekspartners mee te denken, doen en beslissen over de toekomst van de stad. De gemeente doet meer samen met en laat meer over aan inwoners en andere partijen. Negen op de tien Bredanaars voelt zichzelf gelukkig. Echter niet elke Bredanaar of groep inwoners is even zelf- of samenredzaam. Sommige bewonersgroepen ervaren negatieve effecten van globalisering, technologische ontwikkelingen en flexibilisering van de arbeidsmarkt. Dit vergroot de kloof tussen wel-niet kwetsbare groepen, met risico op sociale uitsluiting en eenzaamheid. Burgers maken zich zorgen over hun bestaanszekerheid, de zorgpremie stijgt, de btw is omhooggegaan, wonen wordt steeds duurder, pensioenen staan onder druk en er komen kosten aan voor energietransitie. Gemeenten op hun beurt hebben structurele tekorten in het sociaal domein en moeten het evenwicht bewaren tussen ambities en middelen.

3 - Economische trends en ontwikkelingen

Economie groeit minder hard en groeiverwachtingen zijn omgeven door onzekerheid
De hoge economische groei in Nederland van de afgelopen jaren (2,5% in 2018) zwakt waarschijnlijk in de komende jaren af. Wel verwachten we dat de landelijke economie door blijft groeien met zo’n 1,5% in 2020. De onzekerheid rondom de economische verwachtingen is momenteel groot, onder andere door mondiale ontwikkelingen als de Brexit, handelsconflicten tussen de VS en (onder andere) China en economische spanningen tussen Italië en de EU. De verwachte lagere economische groei werkt door in de prognoses voor de Bredase arbeidsmarkt. In 2020 verwachten we voor het eerst in jaren een toename van de werkloosheid in Breda (werkloosheidspercentage stijgt van 3,5% in 2019 naar 3,6% in 2020). De banengroei in Breda zwakt af, maar zal naar verwachting nog wel groeien naar ruim 108.000 banen in 2020 (eind 2018 waren er ruim 106.500 banen in Breda) en daarna stabiliseren.

4 - Ruimtelijke trends en ontwikkelingen

Verschillen tussen steden en regio’s nemen toe, net als verschillen binnen steden
Overal in het land is een tekort aan (bepaalde) woningen. Ook in Breda moet versneld worden bij gebouwd. In Breda groeide de bevolking het afgelopen jaar vooral door buitenlandse migratie en niet of nauwelijks door binnenlandse migratie of natuurlijke aanwas. Dit kan wijzen op een onvoldoende aantrekkelijke woningmarkt voor mensen die uit een andere gemeente naar Breda willen verhuizen of hier willen blijven. Verwachting is dat met de woningbouwopgave de Bredase woningmarkt voor deze groep weer aantrekkelijker wordt.
Breda kenmerkt zich door grote concentraties sociale woningbouw in de stad (de lijn van noordoost naar zuidwest). Dit zorgt voor grote verschillen tussen buurten. Over het algemeen waarderen Bredanaars hun woning en woonomgeving met een ruime voldoende. In de meeste buurten gaat het goed, maar sommige buurten hebben een achterstand. Andere buurten hebben een vergrote kans om op termijn op achterstand te komen.
De verkoopprijs van woningen in Breda steeg het afgelopen jaar sterk, terwijl het aanbod aan te koop staande woningen sterk daalde. Al jaren is de landelijke trend dat mensen naar verhouding steeds vaker langer in hun huis blijven wonen. Als deze trend doorzet, moet er gebouwd worden voor andere doelgroepen, zoals jonge (aanstaande) gezinnen. Voor de groeiende groep ouderen is het van belang dat er woningen zijn die passen bij hun woonwensen, zodat zij hun te grote gezinswoning (koop en huur) verlaten.
De verkeersintensiteit op het stedelijke hoofdwegennet stijgt de afgelopen jaren weer na enkele jaren van stabilisatie. Naar verwachting neemt het autogebruik toe en daalt het gebruik van openbaar busvervoer. Alleen op de HOV-lijnen met veel reizigers zal het busvervoer verder groeien. Het treinverkeer gaat toenemen door nieuwe treindiensten, zoals naar Brussel. Steeds meer eist de (elektrische) fiets haar plek op in stad en regio. Dit heeft gevolgen voor de infrastructuur, verkeersveiligheid en de openbare ruimte. Technologische ontwikkelingen hebben de komende jaren grote invloed op vervoer van personen. Misschien wel de grootste ontwikkeling is die van de zelfrijdende auto. En ook de deeleconomie heeft invloed op de inrichting van de openbare ruimte, bijvoorbeeld door de inzet van deelauto’s.

5 - Duurzame trends en ontwikkelingen

Transitie naar een duurzame economie en samenleving
Verduurzaming is misschien wel de grootste opgave voor de komende decennia. Het Klimaatakkoord gaat in 2020 in met als doel de opwarming van de aarde te beperken tot ruim onder 2 graden Celsius. De landelijke CO2-doelen sluiten hierop aan en zetten in op een gasloze samenleving. Per 2020 moet nieuwbouw bijna energieneutraal (BENG) zijn en voor eind 2021 moeten gemeenten een transitievisie warmte hebben opgesteld. In Breda is het streven om in 2044 CO2-neutraal te zijn. Het aandeel hernieuwbare energie lag in 2017 nog op bijna 5% en neemt licht toe. Vergeleken met de Brabantse grote gemeenten en andere Nederlandse gemeenten van vergelijkbare grootte (sterk stedelijk) wordt in Breda relatief veel hernieuwbare energie opgewekt.  

6 - Veiligheidstrends en ontwikkelingen

Veranderend begrip van veiligheid
De maatschappij verandert door individualisering, digitalisering, deregulering en stimulering van zelfredzaamheid van de burger. Ook bij veiligheid wordt ingezet op wat de burger zelf kan doen aan bescherming van zijn veiligheid en omgeving. Anders dan bij de andere hiervoor beschreven trends is dat bij de aanpak van veiligheidsvraagstukken de regie, verantwoordelijkheid en bevoegdheid ligt bij het openbaar bestuur en in het bijzonder bij de burgemeester.

Door allerlei maatschappelijke ontwikkelingen verandert het begrip veiligheid. Ging het eerst over de traditioneel zichtbare criminaliteit, nu gaat het ook over cybercrime en ondermijning. Behalve criminaliteit zijn ook vraagstukken op het gebied van zorg en veiligheid belangrijk geworden, zoals polarisatie en radicalisering en personen met verward gedrag.

7 - Bestuurlijke trends en ontwikkelingen

Lokaal bestuur gaat steeds meer regionaal samenwerken
Het Rijk decentraliseert steeds meer verantwoordelijkheid naar gemeenten. Gemeenten delegeren of delen op hun beurt steeds meer verantwoordelijkheden naar en met andere partijen in de stad en regio. Het gaat om vraagstukken op het gebied van economie, duurzaamheid, bereikbaarheid, wonen, winkelen, recreëren, arbeidsmarkt, onderwijs, re-integratie, zorg en welzijn. Het lukt beter om deze vraagstukken samen op te lossen. Liefst samen met de wijk/buurt en bij sommige onderwerpen op (sub/boven)regionale schaal, zoals West-Brabant of Provincie Noord-Brabant. De Nederlandse bestuurlijke structuur sluit hierbij nog onvoldoende aan. De Gemeente Breda neemt al deel aan verschillende regionale, nationale en internationale samenwerkingsverbanden. Dit breiden we de komende jaren verder uit en intensiveren we.

8 - Technologische trends en ontwikkelingen

Fysieke en digitale werelden komen samen
De fysieke wereld wordt één groot communicatiesysteem dat zorgt voor koppeling tussen digitale diensten en producten. Digitalisering maakt de samenleving ook complexer. Privacy en identiteitsfraude vragen publieke aandacht. Verschillen worden groter tussen wie wel en niet digitaal-kundig zijn. Technologische trends beïnvloeden de samenleving, zoals 3D-printing, machine learning, voorspellingen met algoritmen, robotisering, virtual reality, kunstmatige intelligentie, internet of things, blockchain en zelfrijdende auto’s.

Er wordt in delen van Breda gewerkt aan de verbetering van de beschikbare infrastructuur (5G, glasvezel), waardoor steeds meer initiatieven zullen ontstaan op het gebied van digitalisering.

Belangrijkste bronnen:

• Stedelijke trends en opgaven voor 2018 e.v., Platform 31, 2017
• BasisRegistratie Personen, 2019
• Bevolkings- en woningbehoefteprognose, Provincie Noord-Brabant, actualisering 2017
• Buurtprognose Gemeente Breda, 2019
• Economische groei en werkloosheidsontwikkeling, CPB, 2019, Augustusraming
• Stadsenquêtes (ontwikkelingen), Gemeente Breda, 2010-2018
• Economische Barometer, Gemeente Breda, 2019
• LISA/Vestigingenregister, 2018
• Leefbaarometer, BZK, 2018 en Vroegsignalering 2017
• Buurtenquête, Gemeente Breda, 2011-2017
• NVM, 2019
• Ouderenmonitor, RIGO, 2018
• Kwetsbare Bredanaars, Gemeente Breda, 2018
• Mobiliteit en Milieu, Gemeente Breda, 2018
• NS, 2018
• Klimaatmonitor databank, 2019
• MeerjarenPlanVeiligheid, Gemeente Breda, 2018
• Breedbandmonitor Noord-Brabant, Provincie Noord-Brabant, 2018